Zacznijmy od początku: czym właściwie jest dostępność cyfrowa? Jest to cecha, która powinna znaleźć się w każdym interfejsie, umożliwiająca zapoznanie się z opublikowaną treścią osobom niepełnosprawnym. Inaczej mówiąc: aplikacje i strony internetowe powinny być dostępne dla każdego.
Ich odbiorcami są nie tylko osoby niewidome czy osoby z ograniczeniami wzroku, bardzo często mogą to również być osoby:
- głuche bądź niedosłyszące (wraz z niepełnosprawnością mowy),
- niepełnosprawne ruchowo (np. z ograniczeniem ruchu rąk bądź mobilności, paraliżem częściowym lub całkowitym, po amputacji),
- niepełnosprawne intelektualnie (zespół Downa, spektrum autyzmu),
- posiadające zespoły takie, jak dysleksja, zespół Aspergera, ADHD,
- z chorobami neurologicznymi (jak epilepsja, stwardnienie rozsiane).
Według dokumentu Disability and Health Światowej Organizacji Zdrowia, „ponad miliard ludzi, około 15% światowej populacji, posiada jakąś formę niepełnosprawności” oraz „od 110 do 190 milionów dorosłych boryka się ze znacznymi trudnościami w funkcjonowaniu”.
Nie zapominajmy również o:
- osobach starszych,
- tymczasowych niepełnosprawnościach, np. u osób, tj. osoby, które czasowo utraciły pełne sprawności na skutek urazów lub chorób,
- osobach posiadających starsze wersje oprogramowania,
- obcokrajowcach, którzy uczą się języka.
Sprawdź, jak to działa
Na początek polecam zajrzeć do międzynarodowego standardu WCAG „Wytyczne dotyczące dostępności stron internetowych” (ang. Web Content Accessibility Guidelines) w wersji 2.1. Dokument zbudowany jest hierarchicznie i koncentruje się na:
- 4 zasadach stanowiących fundament dostępności: postrzegalności, funkcjonalności, zrozumiałości, rzetelności,
- wytycznych,
- kryteriach sukcesu,
- technikach wystarczających oraz dodatkowych.
Kolejny krok to narzędzia. Aby na chwilę wejść w buty osoby niepełnosprawnej, np. osoby niewidomej, zainstaluj darmowy czytnik ekranu o nazwie NVDA. To właśnie z niego część osób niewidomych korzysta na co dzień, podczas obsługi komputera. Załóż słuchawki, zawiąż oczy opaską i poruszaj się po ulubionych stronach za pomocą klawiatury. Zweryfikuj, czy masz dostęp do wszystkich funkcjonalności, zastanów się, czy jakiś krok sprawia Ci problem. Wyciągnij wnioski.
Podobne ćwiczenie wykonaj na swoim smartfonie. Sprawdź, czy w twoim telefonie jest zakładka dostępność i co się pod nią kryje.
Skorzystaj z narzędzi online, które pomogą zweryfikować kontrast. Mała podpowiedź: podczas weryfikowania kontrastu program nie potrafi rozpoznać kontekstu i może wskazywać błąd tam, gdzie go nie ma.
Obserwuj otoczenie i rozmawiaj
Świat ludzi niepełnosprawnych to zupełnie inna rzeczywistość. Użytkownicy, którzy napotykają trudności w obsłudze serwisów i aplikacji, często zgłaszają swoje uwagi. Jeżeli chcesz zaprojektować dostępny produkt cyfrowy, nie ma lepszego rozwiązania niż wsłuchanie się w głos niepełnosprawnego użytkownika.
Gdy w firmie, dla której pracuję, wdrażamy nowy serwis bankowości internetowej, kilku naszych klientów, jeszcze przed udostępnieniem serwisu, wysyła zapytania, czy nowa bankowość będzie w pełni dostępna. Zgłaszają również chęć pomocy w testowaniu oraz usprawnianiu. Dzięki takim działaniom w jednym z ostatnich projektów nawiązaliśmy współpracę z naszym niewidomym klientem, który znał dobrze poprzednią wersję serwisu; teraz czuł obawę przed nową wersją, ponieważ w wyniku choroby stracił wzrok. Przez trzy miesiące użytkownik testował oraz zgłaszał swoje uwagi. Szczegółowo opisywał to, jak porusza się po serwisie, żeby w pełni zobrazować jego kontekst użycia. Całość uzupełniliśmy audytem eksperckim oraz listą kontrolną WCAG. Proces udoskonalania serwisu pod kątem dostępności ciągle trwa. Nie popełnijcie mojego błędu i podejmijcie działania związane z dostępnością na samym początku projektowania. Dodatkowo polecam znaleźć chętnych odbiorców z danej grupy niepełnosprawności i wspólnie z nimi testować potencjalne rozwiązania.
Buduj kulturę dostępności w swojej organizacji
Projektanci są odpowiedzialni za rozwój kultury dostępności w swoich organizacjach. Oznacza to nieustanne poszukiwanie wiedzy i praktycznego doświadczenia. Pomogą w tym specjaliści, którzy dzielą się swoimi artykułami i raportami w internecie, prasie lub na dedykowanych konferencjach. Polecam również poszukać specjalnych grup na Facebooku, poruszających temat dostępności, oraz odwiedziny na stronie fundacji Niewidzialni (niewidzialni.org). Zalety kultury dostępności w organizacji nie kończą się jedynie na wewnętrznej satysfakcji z ułatwienia codziennego życia osób niepełnosprawnych. Kultura dostępności przekłada się również na wymierne biznesowe korzyści takie, jak pozyskanie zupełnie nowej grupy użytkowników.
Rozwijaj empatię
Nie zapominajmy o dostępności. Jesteśmy świadkami rozwoju produktów cyfrowych i nasza codzienność wchodzi w interakcje z produktami cyfrowymi na wielu płaszczyznach życia, dlatego też tak ważne dla projektantów UX powinno być budowanie empatii i dostosowanie wymagań dostępności jako niezbędnego zestawu narzędzi projektowych. Wszystko w celu stworzenia użytecznego produktu cyfrowego, dostępność to niezwykle delikatny i rozległy temat – pozwala rozumieć, wykorzystywać i cieszyć się stworzonym produktem. Istotne staje się więc dostosowanie do wytycznych dla projektantów, które mogłyby pomóc w stworzeniu bardziej dostępnego produktu – to swego rodzaju obowiązek zespołu. Jako projektanci musimy upewnić się, że projektujemy w sposób, który jest użyteczny dla wszystkich użytkowników, bez względu na ich sytuację, możliwości i dysfunkcje – podążając w tym kierunku z pewnością ułatwimy im życie. Rozwój empatii bezsprzecznie wspiera rozwój produktu, a integracja mentalności projektowej niesie nową wartość dostępności w kulturze user experience.
